Miesiąc: marzec 2023

Zakaz reklamy wyrobów medycznych

Czego dotyczy Ustawa o wyrobach medycznych z dnia 1 stycznia 2023 r.?

W dniu 1 stycznia 2023 r. weszły w życie przepisy ustawy o wyrobach medycznych1, określające reguły reklamowania wyrobów medycznych i produktów leczniczych. Zakazana jest obecnie taka reklama, w której występuje lekarz, farmaceuta lub też inna osoba, która na potrzeby promocyjne stwarza pozory wykonywania zawodu medycznego. Zakazana jest także reklama, która zawiera bezpośrednie wezwanie dzieci do nabycia reklamowanych wyrobów lub nakłonienie rodziców lub innych osób dorosłych do kupienia reklamowanych wyrobów. Dodatkowo reklama musi być sformułowana w sposób zrozumiały dla laika, tzn. podmiotu nieprofesjonalnego: pacjenta, konsumenta, przeciętego użytkownika Internetu.

Zakaz reklamy wyrobów medycznych – placówki medyczne

Odwiedzanie osób wykonujących zawód medyczny w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych w celu reklamy wyrobu odbywać się może wyłącznie po uprzednim uzgodnieniu terminu spotkania, poza godzinami pracy oraz wymaga uzyskania zgody kierownika danego podmiotu leczniczego,
a w przypadku praktyki zawodowejzgody osoby wykonującej zawód medyczny w ramach tej praktyki.

Nad przestrzeganiem przepisów dotyczących reklamy nadzór sprawuje Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz Minister Zdrowia.

1Ustawa z dnia 7 kwietnia 2022 r., Dz. U. 2022 poz. 974.

Ilustracja: pexels.com

ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Projekt zmian w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego

Ministerstwo Zdrowia przedstawiło z końcem 2022 r. projekt zmian1 w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego2. W uzasadnieniu projektu wskazano, że zmiany mają na celu między innymi aktualizację terminologii wykorzystanej w przepisach ustawy, która jest archaiczna i może przyczyniać się do stygmatyzacji osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi. Nadto, zmiany mają na celu wykluczenie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych, doprecyzowanie kwestii dotyczących stron postępowania sądowego w sprawach o przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi bez jej zgody do szpitala psychiatrycznego, jak również jej wypisania, miejsca przeprowadzania rozprawy oraz inne drobne doprecyzowania przepisów ustawy. Przewidziano w związku z tym nową definicję pojęcia osoby z zaburzeniami psychicznymi. Ma być to zatem osoba: z zaburzeniami psychotycznymi (zmiana z osoby chorej psychicznie) lub z niepełnosprawnością intelektualną (zmiana z osoby upośledzonej umysłowo), ewentualnie wykazująca inne zakłócenia czynności psychicznych, które zaliczane są do zaburzeń psychicznych i wymagają świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia tej osoby w środowisku społecznym (zmiana z osoby wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym). Nadto, projekt ustawy doprecyzowuje kwestie związane ze stosowaniem przymusu bezpośredniego wobec pacjentów, w tym wprowadzać ma zasadę, aby pomieszczenia przeznczone do obserwacji osoby unieruchomionej wyposażano w instalację monitoringu umożliwiającą stały nadzór nad osobą z zaburzeniami psychicznymi w nim przebywającą oraz kontrolę wykonania czynności związanych z unieruchomieniem.

Jakie zaszły zmiany w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego?

Projekt ustawy zmienia również przepisy dotyczące przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody poprzez wyeliminowanie konieczność zasięgnięcia w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry przy przyjęciu, na rzecz zasięgnięcia opinii drugiego lekarza. Wprowadza się również zasadę, że rozprawa dotycząca takiego przyjęcia miałaby być przeprowadzana w szpitalu, a poza szpitalem – wyłączenie w przypadku, kiedy przeprowadzenie rozprawy byłoby szczególnie utrudnione. Zaproponowano też, aby w sprawach dotyczących przyjęcia bez zgody lub wypisania ze szpitala psychiatrycznego osoby przyjętej bez zgody uczestnikiem postępowania z mocy prawa był również szpital psychiatryczny.

Kogo dotyczy ustawa o ochronie zdrowia psychicznego?

Projekt skierowano do konsultacji społecznych, w toku których w krótkim czasie podniosło się wiele głosów krytycznych. Zasadnicze zastrzeżenia zgłosił Rzecznik Praw Obywatelskich, który w wystąpieniu do Ministra Zdrowia3 wskazał, że analiza projektu wskazuje, że zaproponowane zmiany dalece wykraczają poza sygnalizowane zmiany „techniczne”. Ich przyjęcie będzie, zdaniem Rzecznika, oznaczało największą i najważniejszą zmianę w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego w 30-letniej historii jej funkcjonowania.

Zmiana ustawy o ochronie zdrowia psychicznego – założenia

Rzecznik zwrócił uwagę, że projekt zakłada rozszerzenie kręgu osób, które mogą podlegać umieszczeniu w szpitalu psychiatrycznym bez zgody. W obecnym brzmieniu ustawy są to osoby „chore psychicznie”. W projekcie proponuje się umożliwienie przymusowego umieszczania w szpitalu psychiatrycznym wszystkich osób „z zaburzeniami psychicznymi”, a zatem zarówno osób „z zaburzeniami psychotycznym”, jak i osób z niepełnosprawnością intelektualną, czy w inny sposób zakłóconymi czynnościami psychicznymi. Rzecznik zwraca przy tym uwagę, że pomimo daleko idących zmian w dalszym ciągu antidotum na agresję chorego jest stosowanie izolacji i unieruchomienia. W projekcie nie podjęto próby, aby wprowadzać nowe, mniej opresyjne metody opanowania agresji osoby w kryzysie psychicznym. Rzecznik podkreślił, że wątpliwości, jakie pojawiły się po lekturze projektu, wymagają dokładnego wyjaśnienia, bowiem odnosi się on do wyjątkowo wrażliwej materii, jaką jest nietykalność i wolność osobista jednostki. Wprowadzanie zmian w przepisach, które pozwalają na pozbawienie człowieka prawa do samostanowienia o sobie i swoim zdrowiu, nakłada na projektodawcę szczególny obowiązek ukształtowania prawa tak, aby chronić osoby nim objęte przed arbitralnością władzy i w sposób maksymalny zagwarantować tym osobom ochronę ich praw i poszanowanie wolności i godności.

adw. Filip Niemczyk

cały artykuł ukazał się miesięczniku „PULS” 2/2023

2Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 685)