Sprawy dotyczące psychiatrii
W praktyce kancelarii często spotykamy się ze sprawami, w których istotnym aspektem jest stan zdrowia psychicznego określonej osoby. Kwestia ta ma znaczenie w szczególności możliwości przypisania winy sprawcy czynu zabronionego, ubezwłasnowolnienia, zdolności do składania oświadczeń woli, w tym sporządzania testamentu, a także środków przymusu przewidzianych w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, w tym przymusowego leczenia w szpitalu psychiatrycznym oraz umieszczenia w domu pomocy społecznej.
Osoba powyżej 13 roku życia, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem, może zostać, na skutek orzeczenia sądu opiekuńczego, ubezwłasnowolniona. Wymienione przesłanki powinny być interpretowane ściśle, a zatem żadna inna przyczyna nie może stanowić podstawy orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu. Dla stwierdzenia ich istnienia zawsze muszą zostać powołani biegli – psychiatra lub neurolog, a także psycholog. Opinia powinna dotyczyć nie tylko oceny stanu zdrowia psychicznego lub rozwoju umysłowego, ale także oceny zdolności do kierowania swoim postępowaniem. Do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie uprawnieni są małżonek osoby, której sprawa dotyczy, krewni w linii prostej lub rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy. W postępowaniu obowiązkowy jest udział prokuratora. Orzeczenie w sprawie o ubezwłasnowolnienie jest zaskarżalne, także dla osoby bezpośrednio zainteresowanej, a nadto może być w każdym czasie uchylone. Kluczową osobą dla instytucji ubezwłasnowolnienia jest opiekun. Wyznaczony zostaje przez sąd i pozostając pod jego nadzorem ma za zadanie działać dla dobra pozostającego pod opieką, a zatem niekoniczne dla dobra rodziny, czy innych osób.
Podstawowym aktem prawnym regulującym prawa i obowiązki chorego leczącego się w szpitalu psychiatrycznym reguluje ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z 19 sierpnia 1994 r. Możliwość przyjęcia osoby do szpitala bez jej zgody istnieje wówczas, jeśli jej dotychczasowe zachowanie wskazuje, że z powodu choroby zagraża własnemu życiu lub zdrowiu lub zdrowiu innych osób. Przyjęcie bez zgody pacjenta zawsze wymaga zatwierdzenia przez ordynatora w ciągu 48 godzin oraz powiadomienia właściwego miejscowo sądu opiekuńczego w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia. Osobną sytuacją jest orzeczenie przymusowego pobytu w ramach stosowanego przez sąd w postępowaniu karnym środka zabezpieczającego, w szczególności wobec osób, które popełniły przestępstwo w stanie niepoczytalności, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że popełnią one ponownie czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym lub też ciężkie przestępstwo w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych.
Szczególnym środkiem prawnym, stosowanym niezależnie od instytucji ubezwłasnowolnienia, jest procedura umieszczenia w domu pomocy społecznej bez zgody opisana w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego. Dotyczy ona osób, które wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie są zdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie mają możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebują stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymagają leczenia szpitalnego. W praktyce najczęściej stosowana jest wobec osób, które cierpią na starcze otępienie, chorobę Alzheimera lub niedorozwój umysłowy. O umieszczeniu osoby w domu opieki orzeka sąd, działając na wniosek ośrodka pomocy społecznej lub kierownika szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywająca w nim osoba jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, natomiast nie wymaga dalszego leczenia w tym szpitalu. Podobnie, jak w przypadku postępowania dotyczącego ubezwłasnowolnienia, sąd przed podjęciem decyzji jest obowiązany uzyskać opinię jednego lub kilku lekarzy psychiatrów, przy czym biegłym nie może być osoba, która uczestniczyła w podjęciu decyzji o przyjęciu do szpitala lub odmowie wypisania osoby chorej psychicznie ze szpitala psychiatrycznego.
Adwokat do spraw dotyczących psychiatrii
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej związanej z psychiatrią skontaktuj się z nami:
