Kategoria: Sprawy odszkodowania

alimenty na dorosłe dziecko

Kilka uwag o karach umownych

Posted by adminwww on

Kara umowna to jedna z najczęściej występujących w obrocie klauzul umownych. Służy dodatkowemu zabezpieczeniu należytego wykonania umowy poprzez wprowadzenie sankcji finansowej na wypadek niewywiązania się z zaciągniętego zobowiązania.  Zasady ustanawiania kar umownych określone zostały w przepisach Kodeksu cywilnego.  Przepisy umowy, które wprowadzają karę umowną są zatem ważne, o ile nie pozostają w sprzeczności z przepisami tej ustawy.

Zgodnie z intencją ustawodawcy celem kary umownej jest naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. W przeciwieństwie jednak do odszkodowania określanego na zasadach ogólnych kara umowna należy się uprawnionemu  w zastrzeżonej  wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody, o ile tyle spełnione zostały faktyczne przesłanki pozwalające na jej dochodzenie.

W jakich przypadkach zastrzega się kary umowne

Jak sama nazwa wskazuje, kara umowna jest klauzulą kontraktową. A zatem jej zastrzeżenie w treści umowy jest prawem, a nie obowiązkiem stron umowy. Co jednak istotne, karę umowną można zatrzeć jedynie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania o charakterze niepieniężnym. Kary umowne nie mogą więc obowiązków wynikłych ze zobowiązań pieniężnych. Celem takiego ograniczenia stosowania kar umownych jest – jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie II CNP 16/19 – zapobieganie obchodzenia, poprzez zastrzeganie kary umownej przy zobowiązaniach pieniężnych, zakazu ustalania odsetek powyżej poziomu tzw. odsetek maksymalnych.

Kary umowne mogą zabezpieczać należyte wykonanie szeregu różnych zobowiązań  o charakterze niepieniężnym. W umowach o dzieło, czy też umowach o roboty budowlane zwykle zabezpiecza się terminowość wykonania kontraktu, ustanawiając obowiązek zapłaty kary umownej na wypadek opóźnienia w realizacji określonych obowiązków.

Kara umowna, a odstąpienie od umowy

W praktyce często dochodzi do sytuacji, w której niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przez jedną stronę rodzi po drugiej stronie prawo do odstąpienia od umowy. Takie odstąpienie wywołuje co do zasady skutek wsteczny (ex tunc), tzn. taki stan prawny, jakby umowa nie była nigdy zawarta. W takiej sytuacji rodzi się więc pytanie, czy strona odstępująca od umowy z przyczyn leżących po drugiej stronie kontraktu jest uprawniona dodatkowo dochodzić roszczeń o zapłatę zastrzeżonej kary umownej, jeżeli równocześnie ziściły się przesłanki faktyczne do jej żądania. Zgodnie z przeważającą linią orzeczniczą taka sytuacja jest dopuszczalna. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 października 2006 r. w sprawie  IV CSK 157/06 wykonanie prawa odstąpienia inwestora od umowy o roboty budowlane nie pozbawia go roszczenia o zapłatę kary umownej zastrzeżonej na wypadek przekroczenia terminu oddania obiektu. Ocena, czy wykonanie prawa odstąpienia nie obezwładnia jednak prawa dochodzenia roszczenia o zapłatę kary umownej wymaga każdorazowo analizy konkretnego przypadku.

Wysokość kary umownej

Jak wcześniej wskazano, prawo żądania zapłaty zastrzeżonej kary umownej nie wymaga wykazywania przez uprawnionego realnie poniesionej szkody. Jak bowiem jednoznaczne wskazuje art. 484 § 1 Kodeksu cywilnego,  kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Wydawałoby się zatem, że strony mają pełną swobodę w określeniu kwoty pieniężnej, która zawsze będzie należna w razie spełnienia określonych przesłanek. Nie jest tak jednak do końca.

Miarkowanie kary umownej

Przepisy Kodeksu cywilnego dają ochroną dłużnikowi zobowiązanemu do zapłaty kary umownej. Zgodnie bowiem z art. 484 § 2 Kodeksu cywilnego dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej w dwóch przypadkach:  jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane lub też gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Żądanie zmniejszenia kary umownej można zgłosić w toku procesu wytoczonego przez wierzyciela o zapłatę tejże kary. Co bardzo ważne, powoływany przepis ma charakter bezwzględnie obowiązujący – strony nie mogą zatem skutecznie wyłączyć w umowie możliwości miarkowania kary umownej przez sąd.

Kara umowna a odszkodowanie

Pamiętać również należy o jeszcze jednej kodeksowej regulacji chroniącej dłużnika pozwanego o zapłatę kary umownej. O ile bowiem kara należy się w umówionej wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody, o tyle  – zgodnie z art. 484 § 1 Kodeksu cywilnego –  żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. Stąd też często w umowach może przeczytać, że dochodzenie kary umownej nie wyłącza prawa do dochodzenia odszkodowania w kwocie przekraczającej wysokość zastrzeżonej kary.

odszkodowania z tytułu mienia

Odmowa wypłaty odszkodowania – co zrobić

Posted by adminwww on

Każdy poszkodowany ma prawo wystąpić z roszczeniem o naprawienie wyrządzonej mu szkody. Jeżeli sprawca szkody miał obowiązek się ubezpieczyć od odpowiedzialności cywilnej (dotyczy to zawsze właścicieli pojazdów) lub też umowę ubezpieczenia zawarł sam poszkodowany, o naprawienie szkody można się zwrócić bezpośrednio do ubezpieczyciela.

W większości przypadków, gdy poszkodowany jest uprawniony do wypłaty odszkodowania, uzyskuje on rekompensatę pieniężną poniesionej szkody. Nie zawsze jednak kwota odszkodowania jest dla poszkodowanego zadawalająca. Również nie zawsze ubezpieczyciel dostrzega podstawę, aby uznać się zobowiązanym do naprawienia szkody. Odmawia wtedy zapłaty jakiegokolwiek odszkodowania. Pytanie, co dalej w takich przypadkach.

Terminy wypłaty odszkodowania

Przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w sposób jednoznaczny precyzują obowiązki ubezpieczyciela w zakresie wypłaty należnego odszkodowania w zakresie odszkodowań objętych tą regulacją.

Zgodnie z art. 14 ust.1 powołanej wyżej ustawy zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.

W przypadku, gdyby wyjaśnienie w terminie 30 dni okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazałoby się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie.

Powyższe terminy ulegają przedłużeniu wyłącznie w tych wypadkach, gdy ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Ubezpieczyciel odmawia wypłaty odszkodowania

Ubezpieczyciel ma zatem ściśle wyznaczony termin, w którym zgłoszenie szkody musi rozpoznać, a następnie zadecydować o wypłacie odszkodowania, bądź też o odmowie uznania zgłoszonych roszczeń odszkodowawczych.

Jak bowiem wynika z art. 14 ust.3 powołanej wyżej ustawy, jeżeli odszkodowanie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości niż określona w zgłoszonym roszczeniu, zakład ubezpieczeń informuje o tym na piśmie osobę występującą z roszczeniem w terminach, o których mowa była powyżej. Ubezpieczyciel musi przy tym wskazać  na okoliczności oraz podstawę prawną uzasadniającą całkowitą lub częściową odmowę wypłaty odszkodowania, jak również na przyczyny, dla których odmówił wiarygodności okolicznościom dowodowym podniesionym przez osobę zgłaszającą roszczenie.

Odwołanie od odmowy wypłaty odszkodowania

Uprawniony do odszkodowania, który otrzymał negatywną decyzję ze strony ubezpieczyciela nie zawsze musi kierować się od razu do sądu. W pierwszej kolejności może złożyć do ubezpieczyciela odwołanie, do czego uprawnienie daje ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym.

Przepisy powołanej ustawy nie wskazują przy tym konkretnego terminu na złożenie odwołania od decyzji ubezpieczyciela. Zastosowanie znajdą tu ogóle terminy przedawnienia roszczeń, w szczególności termin trzyletni.

W przypadku nieuwzględnienia odwołania przez ubezpieczyciela uprawnionemu na podstawie powołanej wyżej ustawy przysługiwać będzie również prawo wystąpienia z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy do Rzecznika Finansowego.

Odmowa wypłaty odszkodowania – droga sądowa  

Przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nakładają na ubezpieczyciela, który wydał decyzję o odmowie wypłaty odszkodowania, obowiązek pisemnego pouczenia o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Niezależnie bowiem od drogi pozasądowej i możliwości kierowania odwołań do samego ubezpieczyciela, a następnie do Rzecznika Finansowego, poszkodowany od razu może kierować pozew o odszkodowanie do sądu. W powyższej sytuacji uprawniony w celu skutecznego dochodzenia swoich roszczeń ograniczony jest czasowo jedynie wskazanymi wyżej terminami przedawnienia.

Pamiętać przy tym należy, że rozstrzygnięcie sprawy sądowej nie zawsze musi być następstwem złożenia powództwa przeciwko ubezpieczycielowi. Możliwa jest również alternatywna droga załatwienia sprawy sądowej poprzez tzw. zawezwanie zakładu ubezpieczeń do próby ugodowej. W braku ugody pomiędzy stronami niezbędne okazuje się jednak wejście na drogę sporu sądowego.