Autor: adminwww

Zasady rękojmi po 1 stycznia 2023 r.

Zasady rękojmi po 1 stycznia 2023 r.

Rękojmia po 1 stycznia 2023 r.

Tematem jednego z ostatnich wpisów były uprawnienia przysługujące nabywcom z tytułu rękojmi oraz terminom ich realizacji. W niniejszym wpisie uwaga zostanie poświęcona zmianom w ustawie Kodeks cywilny oraz ustawie z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta.

Zmiany dotyczące rękojmi obowiązujące od 1 stycznia 2023 r.

Obecnie w zakresie umów nabycia towaru zawartych po 1 stycznia 2023 r. obowiązują równolegle dwa systemy odpowiedzialności dotyczące odpowiednio:

  • nabywców kupujących towary dla celów prywatnych oraz nabywców – osób  fizycznych prowadzących co prawda jednoosobową działalność gospodarczą, zarejestrowaną w CEIDG, i zawierających umowę bezpośrednio związaną z prowadzoną działalnością gospodarczą, z zastrzeżeniem jednak, że z treści tej umowy wynika, że nie ma ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o CEIDG;
  • wszystkich pozostałych  pozostałych przedsiębiorców.

Zmiany dla konsumentów i nie tylko

W niniejszym wpisie uwaga zostanie poświęcona pierwszej z wymienionych grup nabywców, mianowicie konsumentom. W istocie zmodyfikowane przepisy ustawy o prawach konsumenta stosuje się jednak do dwóch grup klientów.

Po pierwsze, nowa regulacja odnosi się stricte do konsumenta, czyli osoby fizycznej dokonującej czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Z drugiej jednak strony przepisy zmienionej ustawy o prawach konsumenta stosuje się również do osoby fizyczną prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie ma ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Od razu trzeba wskazać, że identyfikacja takiego przedsiębiorcy jako uprawnionego z ustawy o prawach konsumenta będzie dla sprzedawcy bardzo trudna.

Uprawnienia klientów będących pozostałymi przedsiębiorcami w dalszym ciągu pozostają uregulowane w ustawie Kodeks cywilny.

Niezgodność towaru z umową

Zmodyfikowana ustawa o prawach konsumenta co do zasady przesądza o niezgodności towaru z umową w sytuacji gdy:

  • towar nie odpowiada opisowi podanemu przez przedsiębiorcę w tym w zakresie rodzaju, ilości, jakości, kompletności i funkcjonalności;
  • towar nie nadaje się do celów określonych przez konsumenta, o których poinformował przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i które przedsiębiorca zaakceptował,
  • towar nie nadaje się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk,
  • towar nie posiada cech tego rodzaju (zwłaszcza w zakresie ilości, trwałości i bezpieczeństwa), jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może rozsądnie oczekiwać biorąc pod uwagę charakter towaru i składane publicznie zapewnienia przedsiębiorcy, producenta lub ich przedstawicieli w szczególności w reklamie lub na etykiecie,
  • towar jest niekompletny w zakresie opakowania, akcesoriów i instrukcji, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać,
  • towar nie odpowiada próbce lub jest niezgodny z wzorem zaprezentowanym konsumentowi przed zawarciem umowy,
  • towar został niewłaściwie zamontowany, jeżeli czynność ta została wykonana przez przedsiębiorcę lub na jego odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od przedsiębiorcy.

Roszczenia konsumenta w przypadku niezgodności towaru z umową

W przypadku niezgodności towaru z umową klientowi co do zasady przysługuje prawo do:

  • naprawy towaru lub wymiany na nowy, albo
  • stosownej obniżki ceny lub odstąpienia od umowy (w sytuacji, gdy wada jest istotna).

Zakres czasowy odpowiedzialności sprzedawcy w związku z niezgodnością towaru z umową

Sprzedawca odpowiada za brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu 2 lat od jego dostarczenia, chyba że termin przydatności towaru do użycia, określony przez przedsiębiorcę lub jego poprzedników prawnych, jest dłuższy.

Ustawa o prawach konsumenta wprowadza domniemanie, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem dwóch lat od chwili dostarczenia towaru, istniał w chwili jego dostarczenia. Sprzedawca, jeśli chce uwolnić się od roszczeń kupującego, musi obalić powyższe domniemanie.

Domniemanie nie będzie obowiązywało, gdy:

  • zostanie udowodnione, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem dwóch lat od dostarczenia towaru, nie istniał w chwili jego dostarczenia;
  • domniemania tego nie da się pogodzić biorąc pod uwagę specyfikę towaru;
  • domniemania tego nie da się pogodzić z charakterem braku zgodności z umową.

Pokreślić należy, że wskazany wyżej termin 2 lat nie jest terminem na realizację uprawnień kupującego, ani na zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru z umową. Jest to jedynie termin, w ramach którego musi nastąpić ujawnienie niezgodności, aby powstała odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru z umową.

Jednocześnie sprzedawca nie będzie mógł powoływać się na upływ terminu do stwierdzenia przez konsumenta braku zgodności towaru z umową, jeżeli okaże się, że brak ten podstępnie zataił.

Natomiast termin przedawnienia roszczeń reklamacyjnych wynosi 6 lat.  Oznacza to, że po upływie 6 lat od dnia wydania towaru konsument nie może skutecznie domagać się roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową.

Wyłączenia

Na zakończenie należy dodać, że w niniejszym wpisie nie omówiono przepisów dotyczących sprzedaży „towaru z elementami cyfrowymi” czyli towaru zawierającego treść cyfrową lub usługę cyfrową lub z nimi połączonego w taki sposób, że brak treści cyfrowej lub usługi cyfrowej uniemożliwiłby jego prawidłowe funkcjonowanie – są to wszelkie towary działające w oparciu o aplikacje, systemy operacyjne np.  smartwatche. Szeroki zakres powyżej problematyki wymaga bowiem odrębnego omówienia.

We wpisie nie odniesiono się również do przepisów o wadach prawnych towaru, z uwagi na ich dalece mniejszy walor praktyczny przy obrocie konsumenckim.

ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Prawa pacjenta osób osadzonych w zakładach karnych

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) zwrócił się z oficjalnym zapytaniem1 do Rzecznika Praw Pacjenta (RPP) o to, czy wedle RPP jest on organem właściwym do tego, aby rozpoznawać wnioski i skargi osób pozbawionych wolności dotyczące udzielanych im świadczeń zdrowotnych w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. RPO zauważył, że wedle informacji jakie docierają do jego biura RPP odmawia zajmowania się tego rodzaju sprawami, wskazując jako właściwy tryb określony w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych2.

W odpowiedzi3 na wyżej wspomniane zapytanie Rzecznik Praw Pacjenta wskazał, że jego zdaniem prawa pacjenta, o których mowa w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta4, nie są tożsame z prawami osób pozbawionych wolności bądź tymczasowo aresztowanych, ponieważ prawa tych osób reguluje Kodeks karny wykonawczy5. W związku z tym skazanym odbywającym karę pozbawienia wolności przysługuje przysługuje odmienny zakres ochrony, niekiedy ograniczony. Jako przykład wskazano brak możliwości wyboru przez osadzonych lekarza i pielęgniarki ambulatorium z izbą chorych, czy też lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. RPP wskazał, że jego zdaniem zapewnienie osobom skazanym na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszcza prawa do opieki zdrowotnej, należy do zadań Służby Więziennej. W przypadku wniosku w zakresie nieprawidłowego działania jednostek penitencjarnych zgłoszonych przez osoby pozbawione wolności bądź tymczasowo aresztowane, zdaniem Rzecznika Praw Pacjenta, nie jest on organem właściwym do ich rozpatrywania.

Rzecznik Praw Obywatelskich w kolejnym wystąpieniu6 wskazał na zasadnicze wątpliwości, jakie powstają w związku ze stanowiskiem RPP. Pozbawienie wolności wiąże się z odrębnościami w udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym z pewnymi ograniczeniami. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie czyni to jednak z Rzecznika Praw Pacjenta organu generalnie niewłaściwego do rozpatrywania wniosków osób pozbawionych wolności. „Pacjentem” zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta jest osoba zwracająca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny. Definicja ta nie wyłącza zatem ze swego zakresu osób przebywających w zakładach karnych. Co więcej, przestrzeganie praw pacjenta jest obowiązkiem m. in. podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, do których należą również jednostki budżetowe, tworzone i nadzorowane przez Ministra Sprawiedliwości. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił przy tym uwagę na trzy praktyczne aspekty związane z ochroną praw pacjenta osób pozbawionych wolności.

Po pierwsze, na podstawie rozporządzenia w sprawie dokumentacji medycznej prowadzonej w podmiotach leczniczych dla osób pozbawionych wolności7 prowadzona jest dokumentacja medyczna dla omawianej grupy osób. Zbadanie zarzutu nieprawidłowego prowadzenia tej dokumentacji lub uniemożliwienia dostępu do niej leży zdaniem RPO w zakresie kompetencji Biura Rzecznika Praw Pacjenta. Dalej wskazano, że Minister Sprawiedliwości podejmuje decyzje dotyczące budżetu jednostek ochrony zdrowia w zakładkach karnych. Rezultatem jednej z takich decyzji jest sytuacja, w której w strukturze więziennej służby zdrowia nie ma obecnie możliwości hospitalizacji osób pozbawionych wolności chorych na WZW typu C. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich pacjenci pozbawieni wolności mają prawo oczekiwać, że Rzecznik Praw Pacjenta stanie na straży ich prawa dostępu do opieki medycznej, którego naruszenie mogło wynikać z decyzji Ministra Sprawiedliwości. Trzecim aspektem ochrony praw pacjenta w zakładach karnych jest prawo złożenia wniosku dotyczącego praw pacjenta przez osobę bliską i działająca na jej rzecz osoby osadzonej. Tryb przewidziany w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego uprawnia do złożenia skargi wyłącznie skazanego, tymczasem ustawa o prawach pacjenta określa uprawnienia także innych osób.

W pełni podzielając wątpliwości podniesione przez Rzecznika Praw Obywatelskich odnośnie wykładni prawa prezentowanej przez Rzecznika Praw Pacjenta polegającej na faktycznym odmawiania osadzonym ochrony ich praw jako pacjentów dodam, że wedle aktualnych statystyk Służby Więziennej8 w jednostkach penitencjarnych na dzień 5 maja 2023 r. przebywa ponad 78 tys. osób.

adw. Filip Niemczyk

Artykuł jest fragmentem tekstu opublikowanego w miesięczniku „PULS” 5/2023

1https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2023-04/Do_RPP_wiezienia_wzw_leczenie_08.02.2023.pdf dostęp: 10.05.2023 r.

2Rozporządzenie z dnia z dnia 14 września 2022 r., Dz. U. poz. 1960.

3https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2023-04/Odpowiedz_RPP_wiezienia_wzw_leczenie_21.02.2023.pdf dostęp: 10.05.2023 r.

4Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r., Dz. U. 2009 Nr 52 poz. 417.

5Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557.

6https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2023-04/Do_RPP_wiezienia_wzw_leczenie_ponowne_18.04.2023.pdf dostęp: 10.05.2023 r.

7Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 lipca 2022 r., Dz.U. 2022 poz. 1659.

8https://www.sw.gov.pl/assets/67/67/13/6509b8eabceea0f43eba4424f3cba07cc1afe7a1.pdf dostęp: 10.05.2023 r.

okres rękojmi

Prawa z rękojmi – ile wynosi okres rękojmi?

Rękojmia, będąca pewnym zbiorem uprawnień służących kupującemu, uregulowana została w ustawie Kodeks cywilny. Stanowi ona bardzo skuteczne, chociaż często niedoceniane, narzędzie do realizacji zgodności zakupionego towaru z umową.

Czym właściwie jest rękojmia

Rękojmia to nic innego, jak odpowiedzialność sprzedającego względem kupującego za zgodność sprzedanej rzeczy z umową. Gdy owej zgodności brak, oznacza to, że rzecz ma wadę.

Wady fizyczne sprzedanej

Zgodnie z art. 556(1) Kodeksu cywilnego wada fizyczna sprzedanej rzeczy polega na jej niezgodności z umową, przy czym w szczególności może chodzić o takie niezgodności, jak:

– brak właściwości, które sprzedana rzecz powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

– brak właściwości, co do istnienia których kupujący był zapewniany przez sprzedającego;

– brak możliwości użycia towaru w celu, o jakim kupujący informował sprzedającego, a ten nie zgłaszał zastrzeżeń co do takiego przeznaczenia;

– wydanie rzeczy w stanie niezupełnym.

Dodatkowo, rzecz sprzedana ma wadę również w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.

Wady prawne rzeczy sprzedanej

Uprawnienia z tytułu rękojmi przysługują również w zakresie wad prawnych zakupionego towaru. Będą to takie przypadki, gdzie zakupiona rzecz jest co prawda w pewni funkcjonalna i zgodna z umową, jednakże nabywca korzystając z niej, będzie naruszał prawa osób trzecich. Z wadą prawną mamy do czynienia w sytuacji, w której sprzedana rzecz stanowi w istocie własność osoby trzeciej, bądź też jest obciążona prawem osoby trzeciej. Wada prawna występuje również, gdy ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu nabytą rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. Ustawodawca dodatkowo wskazał też, że w przypadku sprzedaży prawa wada prawna może również polegać na nieistnieniu tego prawa.

Zakres odpowiedzialności sprzedającego z tytułu rękojmi

Odpowiedzialność zbywcy z tytułu rękojmi nie jest jednak bezwarunkowa. W szczególności nie zachodzi ona, jeżeli kupujący w chwili zawarcia umowy wiedział o jej wadzie. Gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy mające powstać w przyszłości, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi może być umownie modyfikowana: może być rozszerzana lub ograniczana. Ograniczenie może polegać na przykład na skróceniu terminu odpowiedzialności lub na wyłączeniu dochodzenia niektórych uprawnień przez nabywcę (na przykład naprawy). Rozszerzenie może z kolei polegać na wydłużeniu terminu tej odpowiedzialności, czy też przyznaniu dodatkowych uprawnień.

Jak przewidziano jednak w art. 558 par.1 Kodeksu cywilnego, gdy kupujący jest jednocześnie konsumentem, umowne ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności sprzedającego z tytułu rękojmi nie jest dowolne, gdyż jego dopuszczalność zachodzi tylko i wyłącznie w przypadkach wyraźnie określonych w przepisach szczególnych. Zgodnie zaś art. 7 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (który to przepis jest właśnie takim „przepisem szczególnym”), konsument nie może zrzec się praw przyznanych mu w ustawie. Postanowienia umów mniej korzystne dla konsumenta niż postanowienia ustawy są nieważne, a w ich miejsce stosuje się przepisy ustawy. Zestawienie dwóch powyższych przepisów prowadzi zatem do wniosku, że umowne ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności sprzedającego nie w istocie skuteczne, gdy po strony nabywcy występuje konsument.

Ponadto nie można również wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialności, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Zakres uprawnień – uprawnienia z tytułu rękojmi

W Kodeksie cywilnym przewidziano szereg uprawnień służących nabywcy w razie niezgodności towaru z umową. Nabywca wadliwej rzeczy może przede wszystkim domagać się jej naprawy lub też wymiany na nową. Nabywca może jednak również oczekiwać obniżenia ceny. Nabywca może ponadto skorzystać z prawa od odstąpienia od umowy, jednak tylko w tych przypadkach, w których wada rzeczy jest istotna.

Warto w tym miejscu wskazać, że w uprzywilejowanej sytuacji znajduje się kupujący będący jednocześnie konsumentem. W razie bowiem, gdy nabywca – konsument zażądał wymiany lub naprawy rzeczy lub też złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, a sprzedający nie ustosunkował się do tych oświadczeń w terminie czternastu dni, przyjmuje się, że są one zasadne.

Należy przy tym pamiętać, że jeżeli nabywca w pierwszej kolejności zażądał obniżenia ceny lub odstąpił od umowy, sprzedający może niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunąć. W takim przypadku żądanie obniżenia ceny lub odstąpienie od umowy nie wywołują skutków prawnych.

Niezależnie od powyższego, jeżeli w razie wystąpienia wady fizycznej towaru nabywca odstąpił od umowy lub złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, może on również wystąpić o naprawienie szkody poniesionej przez to, że zawarł umowę nie wiedząc o istnieniu wady. Analogiczne uprawnienie przysługuje kupującemu w przypadku wystąpienia wady prawnej rzeczy sprzedanej.

Zakład Opiekuńczo-Leczniczy nie może pobierać od pacjentów dodatkowych opłat

Rzecznik Praw Pacjenta opublikował komunikat1 dotyczący naruszenia zbiorowych praw pacjenta przez Zakład Opiekuńczo-Leczniczy, który pobierał od pacjentów dodatkowe opłaty za pobyt, Pacjenci lub ich bliscy mieli być zobowiązani do wnoszenia opłat, których uzasadnieniem były ponadstandardowe usługi, takie jak zakupy na życzenie pacjenta. Rzecznik uznał, że te opłaty miały charakter stały i były pobierane z góry na dany miesiąc, a dodatkowa opłata w istocie była związana z wyżywieniem i zakwaterowaniem pacjenta w ZOL. Stanowiła w związku z tym nieuprawniony, dodatkowy dochód dla placówki medycznej. Rzecznik Praw Pacjenta nakazał zaniechanie tej praktyki, a placówka medyczna dostosowała się do tej decyzji. Stanowisko Rzecznika znalazło potwierdzenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 2023 r.

1https://www.gov.pl/web/rpp/prawo-po-stronie-pacjenta-zaklad-opiekunczo-leczniczy-nie-moze-pobierac-dodatkowych-oplat-od-pacjentow-za-zakwaterowanie-i-wyzywienie-decyzja-rzecznika-praw-pacjenta-potwierdzona-przez-sad dostęp: 8.03.2023 r.

Tekst jest fragmentem artykułu opublikowanego w miesięczniku „PULS”

adw. Filip Niemczyk

ilustracja: pexels.com

Zakaz reklamy wyrobów medycznych

Czego dotyczy Ustawa o wyrobach medycznych z dnia 1 stycznia 2023 r.?

W dniu 1 stycznia 2023 r. weszły w życie przepisy ustawy o wyrobach medycznych1, określające reguły reklamowania wyrobów medycznych i produktów leczniczych. Zakazana jest obecnie taka reklama, w której występuje lekarz, farmaceuta lub też inna osoba, która na potrzeby promocyjne stwarza pozory wykonywania zawodu medycznego. Zakazana jest także reklama, która zawiera bezpośrednie wezwanie dzieci do nabycia reklamowanych wyrobów lub nakłonienie rodziców lub innych osób dorosłych do kupienia reklamowanych wyrobów. Dodatkowo reklama musi być sformułowana w sposób zrozumiały dla laika, tzn. podmiotu nieprofesjonalnego: pacjenta, konsumenta, przeciętego użytkownika Internetu.

Zakaz reklamy wyrobów medycznych – placówki medyczne

Odwiedzanie osób wykonujących zawód medyczny w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych w celu reklamy wyrobu odbywać się może wyłącznie po uprzednim uzgodnieniu terminu spotkania, poza godzinami pracy oraz wymaga uzyskania zgody kierownika danego podmiotu leczniczego,
a w przypadku praktyki zawodowejzgody osoby wykonującej zawód medyczny w ramach tej praktyki.

Nad przestrzeganiem przepisów dotyczących reklamy nadzór sprawuje Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz Minister Zdrowia.

1Ustawa z dnia 7 kwietnia 2022 r., Dz. U. 2022 poz. 974.

Ilustracja: pexels.com