Co to jest stalking?
Nowelizacja Kodeksu karnego z 2011 r. wprowadziła do polskiego porządku prawnego nowy typ przestępstwa, tzw. stalking. Potoczne rozumienie tego słowa (od ang. to stalk – prześladować, nękać) nie do końca pokrywa się jednak z ustawowymi przesłankami tego czynu zabronionego wskazanymi w Kodeksie Karnym.
Regulacja stalkingu w Kodeksie karnym
Kodeks karny przede wszystkim wyróżnia dwa zasadnicze typy tego przestępstwa. Zgodnie z art. 190a par.1 Kodeksu karnego odpowiedzialności karnej podlega, kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność. Zgodnie natomiast z art. 190a par. 2 Kodeksu karnego stalkingu dopuszcza się również ten, kto podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
Dlaczego stalking jest przestępstwem?
Ustawodawca słusznie przyjął, że dobrem wartym ochrony jest wolność od obawy i lęku, a także prawo do prywatności. Obu tym wartościom bardzo łatwo zagrozić w czasach współczesnych, które charakteryzują się wszechobecną informatyzacją, powszechnym dostępem do Internetu (szczególnie poprzez urządzenia mobilne typu tablet, czy też smartfon), a także eksponowaniem (często nieświadomym) danych dotyczących życia prywatnego i zawodowego poprzez media społecznościowe. W takich warunkach właściwe każdy może stać się obiektem działania agresywnego lub godzącego w poczucie prywatności. W przypadku drugiego typu stalkingu przedmiotem ochrony będzie prawo do własnego wizerunku oraz do dysponowania własnymi danymi osobowymi.
W jakich przypadkach stalking jest przestępstwem
Należy mieć świadomość, że rodzaje zachowań wymierzonych w czyjąś wolność osobistą, prywatność, wizerunek, czy dane osobowe mogą być bardzo różne. Nie każde takie zachowanie (mimo że etycznie wątpliwe) będzie stanowić przestępstwo. Kodeks karny próbuje w możliwie precyzyjny sposób wskazać przesłanki odpowiedzialności karnej. Dlatego przepisy stanowią o „uporczywym nękaniu”, „uzasadnionym okolicznościami poczuciu zagrożenia”, czy też „istotnym naruszeniu prywatności”. Są to wszystko pojęcia ocenne, które w każdej indywidualnej sprawie będą przedmiotem rozważań sądu prowadzonych w oparciu o konkretne okoliczności faktyczne.
Jaka kara za stalking
Trzeba jasno stwierdzić, że ustawodawca wprowadził surową sankcję karną za przestępstwo stalkingu. Jest to bowiem przestępstwo zagrożone jedynie karą pozbawienia wolności (a więc nie grzywną i nie karą ograniczenia wolności). Co do zasady kara wynosi od jednego miesiąca do 3 lat pozbawienia wolności. Jednakże, jeżeli następstwem działań stalkera jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, kara pozbawienia wolności wynosi od roku do lat 10. W tym ostatnim przypadku przestępstwo jest ścigane z urzędu. W pozostałych przypadkach do wszczęcia postępowania niezbędny jest wniosek pokrzywdzonego.