Nakaz zapłaty to orzeczenie sądowe wydane w sprawie cywilnej. Nakazy zapłaty wydawane są w ramach różnego rodzaju postępowań, w szczególności w ramach postępowania upominawczego oraz postępowania nakazowego. Powyższe rozróżnienie jest niezwykle istotne, jako że każdy z trybów może przewidywać inne przesłanki do wydania samego nakazu zapłaty, inny środek jego zaskarżenia oraz odmienne skutki jego wniesienia.
Kiedy sąd wyda nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym
Wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym dotyczy jedynie tych spraw, w których dochodzone jest roszczenie pieniężne bądź też świadczenie innych rzeczy zamiennych, a jednocześnie nie zachodzi żadna z negatywnych przesłanek do wydania takiego rozstrzygnięcia, mianowicie roszczenie nie jest oczywiście bezzasadne; twierdzenia co do faktów przytoczone w pozwie nie budzą wątpliwości; zaspokojenie roszczenia nie zależy od świadczenia wzajemnego.
Możliwość wydania nakazu zapłaty w trybie postępowania upominawczego zarezerwowana została zatem przede wszystkim w mniej skomplikowanych sprawach o zapłatę roszczeń pieniężnych. W praktyce poprzez nakazy zapłaty wydawane w postępowaniu upominawczym przedsiębiorcy często dochodzą roszczeń o zapłatę za usługi masowo świadczone klientom, np. z zakresu telekomunikacji czy też transportu.
Istotą bowiem postępowania upominawczego jest wydanie nakazu zapłaty na posiedzeniu niejawnym, bez udziału stron, przy jednoczesnym założeniu, że pozwany który otrzymał nakaz, uznając za zasadne jego wydanie, nie będzie się odwoływał i sprawę uda się rozstrzygnąć bez konieczności przeprowadzania postępowania dowodowego na rozprawie, co pozwoli zaoszczędzić sądowi oraz stronom czas i koszty.
Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym
Nie w każdej sprawie zakończonej wydaniem nakazu zapłaty pozwany godzi się z rozstrzygnięciem oraz twierdzeniami zawartymi w pozwie, który mu został doręczony jednocześnie z nakazem. W takiej sytuacji istnieje możliwość zaskarżenia nakazu zapłaty poprzez wniesienie sprzeciwu w zakreślonym terminie. Powyższe jest niezmiernie istotne, jako że nakaz zapłaty, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw wniesiono, jednak po terminie, ma skutki prawomocnego wyroku. Oznacza to, że prawomocny nakaz zapłaty zaopatrzony w klauzulę wykonalności nadaje się do skierowania do egzekucji komorniczej.
Termin na wniesienie sprzeciwu
Wydając nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zawsze umieszcza się w jego treści sentencję, zgodnie z którą nakazuje się pozwanemu, aby w terminie oznaczonym w nakazie zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo wniósł środek zaskarżenia.
Termin na zaskarżenie nakazu zapłaty jest przy tym różny w zależności od tego, w jakie miejsce doręcza się nakaz. Termin wynosi bowiem:
– dwa tygodnie od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce w kraju;
– miesiąc od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce poza granicami kraju na terytorium Unii Europejskiej;
– trzy miesiące od dnia doręczenia nakazu, w przypadku gdy doręczenie nakazu ma mieć miejsce poza terytorium Unii Europejskiej.
W praktyce najczęściej występującym terminem na wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty jest termin dwóch tygodni.
Jak napisać sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym
Sprzeciw od nakazu zapłaty jest przede wszystkim pismem procesowym w rozumieniu art. 126 par.1 Kodeksu postępowania cywilnego. W związku z powyższym powinien zawierać oznaczenie sądu, do którego jest skierowany; imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; oznaczenie rodzaju pisma; osnowę wniosku lub oświadczenia; w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów; podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; wymienienie załączników. Sprzeciw oraz załączniki do niego składa się do sądu z odpisami dla strony przeciwnej.
Dodatkowo w sprzeciwie należy wskazać, czy pozwany zaskarża nakaz w całości czy w części oraz przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy (np. zarzut braku właściwości miejscowej sądu, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty). Sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty.
Co istotne, nakaz zapłaty doręcza się pozwanemu razem z odpisem pozwu, z odpisami załączników do pozwu oraz pouczeniem o terminie i sposobie zaskarżenia nakazu oraz skutkach jego niezaskarżenia. Pozwany otrzymując nakaz zapłaty, otrzymuje zatem pełną dokumentację pozwalającą odnieść się do treści powództwa.
Opłata od sprzeciwu od nakazu zapłaty
Sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym jest wolny od opłat, co oznacza, że nie trzeba do niego uiszczać jakiejkolwiek opłaty sądowej. Powyższe rozwiązanie należy ocenić pozytywnie, ponieważ zapewnia dostęp do sądu bez konieczności ewentualnego rozpoznawania wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych pozwanego, który nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub gdy ich poniesienie narazi go na taki uszczerbek.
Skutki wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty
Nakaz zapłaty w zakresie zaskarżonym sprzeciwem traci moc. Sprzeciw jednego tylko ze współpozwanych o to samo roszczenie oraz co do jednego lub niektórych uwzględnionych roszczeń powoduje utratę mocy nakazu jedynie co do nich. W zakresie niezaskarżonym nakaz zapłaty ma skutki prawomocnego wyroku. To dlatego tak istotne jest, aby w treści sprzeciwu określić zakres zaskarżenia, tj. czy nakaz zaskarża się w całości, czy też w części.
Po utracie mocy przez nakaz zapłaty sąd co do zasady rozpoznaje sprawę według przepisów ogólnych lub w postępowaniu odrębnym właściwym dla danej sprawy. Pozew jest wiec kierowany do rozpoznania na rozprawę, gdzie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego