Jedną z konsekwencji wejścia w związek małżeński jest powstanie wspólności majątkowej małżeńskiej. O ile małżonkowie nie zdecydują się na zawarcie tzw. intercyzy, to od dnia zawarcia małżeństwa dochody z pracy, czy działalności gospodarczej prowadzonej chociażby przez jedno z nich, stają się wspólną własnością. Szczegółowe reguły w zakresie tego, co stanowi majątek wspólny, a co majątek osobisty każdego z małżonków określają art. 31 i 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Składniki majątku
W tym miejscu warto wskazać, że poza dochodami z pracy, składnikami majątku wspólnego są również dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków (np. dochód z najmu nieruchomości). Do majątku osobistego każdego z małżonków należą tymczasem m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa, przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, jak również prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy.
Wspólność majątkowa małżeńska ustaje wraz z zawarciem notarialnej umowy o rozdzielności majątkowej lub jako skutek orzeczenia sądu w sprawie o rozwód, separację lub ustanowienie rozdzielności. Wspólny majątek może być wówczas podzielony. Jeżeli małżonkowie są zgodni w jaki sposób dokonać podziału, może on nastąpić na drodze umowy. Jeśli pewne kwestią są sporne konieczne może być przeprowadzenie mediacji lub negocjacji, a w przypadku ich bezskuteczności – postępowania sądowego.
Sprawa sądowa o podział majątku wymaga w pierwszej kolejności ustalenia tego, co wchodzi w skład majątku dorobkowego. Niezbędne mogą tu okazać się stosowne dokumenty – umowy, faktury, akty notarialne, wypisy z ksiąg wieczystych.
Wycena majątku przez sąd
W drugiej kolejności majątek należy wycenić. Jeśli zgodne ustalenie wartości poszczególnych składników nie jest możliwe, sąd powołuje biegłego rzeczoznawcę, który dokonuje wyceny. Istotnym elementem sprawy o podział majątku jest również rozliczenie ewentualnych nakładów, jakie każdy z małżonków poniósł ze swego majątku osobistego na majątek wspólny lub odwrotnie. Po zgromadzeniu wszystkich dowodów i przesłuchaniu świadków sąd dokonuje zniesienia współwłasności i podziału majątku pomiędzy byłych małżonków.
Adwokat w sprawie o podział majątku może występować już na etapie ugodowym i przedsądowym, organizując negocjacje lub mediacje dla stron, a także świadcząc pomoc w zgromadzeniu niezbędnych dokumentów, czy też przygotowaniu wycen przez rzeczoznawców. Rolą adwokata jest także poprowadzenie sprawy sądowej o podział majątku, prowadzenie negocjacji z drugą stroną w trakcie jej trwania, a także występowanie na rozprawach.