Podejrzany jest stroną postępowania przygotowawczego. To osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.
Wezwanie do prokuratury w charakterze podejrzanego ma na celu wyjaśnienie kwestii winy lub niewinności podejrzanego, a zatem nie zawsze musi skończyć się postępowaniem sądowym. Należy pamiętać o tym, że to na prokuraturze ciąży obowiązek udowodnienia, że podejrzany dopuścił się zarzucanego czynu.
Wraz z uzyskaniem statusu podejrzanego, a zatem strony postępowania, osoba ta nabywa szereg uprawnień i obowiązków. Istotnym jest świadomość przysługujących praw, z których można skorzystać, ale także obowiązków, których niewykonanie może pociągnąć za sobą negatywne dla podejrzanego skutki.
Jakie obowiązki ma osoba podejrzana?
Do obowiązków podejrzanego należą:
– obowiązek stawiennictwa na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz zawiadomienia organu prowadzącego postępowanie o każdej zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa podejrzanego można go zatrzymać i sprowadzić przymusowo; jeśli podejrzany przebywa za granicą ma obowiązek wskazać adresata dla doręczeń w kraju, w razie nie uczynienia tego, pismo wysłane pod ostatnio znanym adresem w kraju, albo jeżeli adresu tego nie ma, załączone do akt sprawy, uważa się za doręczone,
– obowiązek poddania się oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności ciała, niezbędnym dla postępowania badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, w szczególności pobraniu krwi, włosów, wymazu ze śluzówki policzków lub wydzielin organizmu,
– obowiązek poddania się pobraniu odcisków palców, fotografowaniu i wzięcia udziału w okazaniu w celach rozpoznawczych innym osobom;
Istotnym jest, że w razie odmowy poddania się obowiązkom, podejrzanego można zatrzymać i przymusowo doprowadzić oraz stosować wobec niego siłę fizyczną lub środki techniczne służące obezwładnieniu, w zakresie niezbędnym do dokonania danej czynności.
Jakie prawa ma osoba podejrzana?
Do uprawnień podejrzanego zalicza się:
– uprawnienie do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania,
– uprawnienie do informacji o treści zarzutów i ich zmianach,
– uprawnienie do korzystania z pomocy obrońcy, w tym do wystąpienia o obrońcę z urzędu w określonych wypadkach, jak również uprawnienie do przesłuchania z udziałem obrońcy,
– uprawnienie do korzystania z pomocy tłumacza, jeśli nie włada w stopniu dostatecznym językiem polskim,
-uprawnienie do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, a także wzięcie udziału we wnioskowanej czynności,
-uprawnienie do końcowego zapoznania się z materiałami postępowania przygotowawczego,
– uprawnienie do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego albo wyrażenia zgody na jego przeprowadzenie za zgodą pokrzywdzonego;
Należy pamiętać, że o uprawnieniach i obowiązkach podejrzanego, powinien on zostać pouczony na piśmie przy pierwszym przesłuchaniu.
apl. adw. Paulina Końska