Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej o rozważenie możliwości wdrożenia praktyki niezwłocznego przekazywania istotnych informacji o osadzonym wskazanym przez niego jego najbliższym – w sytuacji pogorszenia jego stanu zdrowia. Rzecznik podniósł, że obecnie ukształtowana praktyka nie w pełni gwarantuje realizację prawa do uzyskania informacji o przebywającym w izolacji członku rodziny. Problem pojawia się w szczególności wówczas, gdy administracja jednostki penitencjarnej nie może w danym czasie uzyskać od osadzonego oświadczenia w przedmiocie zgody, ponieważ osadzony z różnych przyczyn nie może swobodnie wyrazić swojej woli (np. uległ poważnemu wypadkowi, nastąpiło poważne pogorszenie stanu zdrowia w przebiegu choroby przewlekłej) W Biurze Rzecznika były podejmowane działania na wniosek członków rodzin skrajnie zaniepokojonych brakiem kontaktu ze strony osadzonego, którzy nie zdołali sami uzyskać informacji, z jakiego powodu ten kontakt został urwany. Poczynione ustalenia niejednokrotnie wskazywały, że stała za tym właśnie niemożność samodzielnego powiadomienia rodziny przez osadzonego ze względu na poważny stan zdrowia lub przewiezienie go do placówki leczniczej oraz brak stosownej informacji ze strony administracji jednostki penitencjarnej.
Obecnie obowiązujące przepisy nakładają na administrację jednostki penitencjarnej obowiązek powiadomienia rodziny jedynie w przypadku zgonu osadzonego podczas pobytu w izolacji penitencjarnej. Wszelkie informacje o ważnych zdarzeniach, które dotyczą skazanego, osadzony co do zasady przekazuje rodzinie we własnym zakresie. W sytuacji poważnego pogorszenia stanu zdrowia osadzony często nie będzie mógł samodzielnie powiadomić osób bliskich o tym fakcie. Brak takiego działania ze strony administracji powoduje, że gwarantowane w art. 47 Konstytucji RP, art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i art. 7 Karty Praw Podstawowych UE prawo osadzonego i jego rodziny do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego nie jest – zdaniem Rzecznika – w pełni respektowane.
W odpowiedzi z dnia 11 kwietnia 2024 r. Dyrektor SW wskazał3, że każda osoba pozbawiona wolności może w każdym czasie samodzielnie upoważnić jakąkolwiek osobę do uzyskiwania na jej temat informacji, w tym tych obejmujących stan zdrowia. Niezależnie od statusu osoby pozbawionej wolności ma ona również możliwość nawiązywania kontaktu z osobami najbliższymi. Tym samym w ocenie Dyrektora SW brak jest uzasadnienia do podejmowania w tym zakresie dodatkowych działań przez funkcjonariuszy lub pracowników Służby Więziennej.