Odszkodowanie za wypadek przy pracy

Czym jest wypadek przy pracy?

Pojęcie wypadku przy pracy zostało uregulowane w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Zgodnie z ustawą za wypadek przy pracy uznawane jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Przy czym związek z pracą ma miejsce wtedy, gdy zdarzenie nastąpiło w następujących okolicznościach:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Dodatkowo ustawa chroni również poszkodowanych w ściśle określonych sytuacjach, które traktowane są na równi z wypadkiem przy pracy (np. w czasie podróży służbowej).

Wypadek w drodze do pracy

Nie każdy jednak wypadek związany z aktywnością zawodową wiązać się będzie z prawem do odszkodowania. Do takiej kategorii zdarzeń zaliczyć trzeba przede wypadek w drodze do pracy.

Powyższą kwestią zajmował się Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r. w sprawie II UK 101/06 stwierdził, że: „wypadek komunikacyjny w drodze z miejsca zamieszkania (domu) do miejsca wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy nie jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.), nawet wówczas, gdy pracownik świadczy pracę w ramach zadaniowego czasu pracy (art. 140 k.p.).”

Wpadek przy pracy, a odszkodowanie

Ustawa przewiduje tzw. jednorazowe odszkodowanie dla uprawnionego, który wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Przy czym za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Przy czym ocena stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy dokonywana jest po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Odszkodowanie, a wypadek śmiertelny

Odszkodowanie należne jest również w przypadku wypadku śmiertelnego. Przy czym zgodnie z ustawą za takowy uznawany jest również taki wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

W razie wypadku śmiertelnego jednorazowe odszkodowanie przysługuje członkom rodziny ubezpieczonego, przede wszystkim małżonkom, dzieciom a także rodzicom ubezpieczonego.

Procedura uzyskiwania odszkodowania

Postępowanie dotyczące uzyskiwania jednorazowego odszkodowania za wypadek przy pracy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania.

Postępowanie inicjowane jest wnioskiem złożonym przez poszkodowaną osobę lub uprawnionego członka rodziny. Wniosek składany jest do płatnika składek (np. pracodawcy), który – po uzupełnieniu stosownej dokumentacji niezbędnej do ustalenia uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego oraz po zakończeniu leczenia i rehabilitacji – kieruje wniosek dalej do terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego, w celu wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS. W niektórych sytuacjach (np. gdy brak płatnika zobowiązanego do skompletowania dokumentacji) wniosek kierowany jest bezpośrednio do ZUS przez samego uprawnionego lub uprawnionych członków rodziny.

ZUS zleca wykonanie badania przez swojego lekarza orzecznika, który wydaje orzeczenie o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu. W orzeczeniu stwierdza się stopień uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy. Ocena uszczerbku dokonana przez lekarza orzecznika odzwierciedlona zostaje w pisemnym orzeczeniu, które otrzymuje poszkodowany.

O przyznaniu lub odmowie przyznania jednorazowego odszkodowania oraz o ustaleniu jego wysokości rozstrzyga ZUS w drodze decyzji administracyjnej, która podlega kontroli sądowej w stosownym trybie odwoławczym.

Wysokość odszkodowania

W przypadku urazów jednorazowe odszkodowanie oblicza się mnożąc procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przez kwotę stanowiącą równowartość 20% przeciętnego wynagrodzenia. Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania decyzji przez ZUS.

W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 31 marca 2021 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy przedstawiają się w sposób następujący:

1) 984 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,

2) 984 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych,

3) 17 214 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego,

4) 17 214 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty,

5) 88 527 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,

6) 44 264 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko,

7) 88 527 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 17 214 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci,

8) 88 527 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 17 214 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko,

9) 17 214 zł, gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom,

10) 44 264 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 17 214 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

Odpowiedzialność pracodawcy

Za uszczerbek poniesiony przez pracownika wskutek wypadku przy pracy może również w określonych przypadkach odpowiadać pracodawca. Jego odpowiedzialność odszkodowawcza ma jednak charakter jedynie uzupełniający.

Powyższa kwestia została zbadana przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, który w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie III APa 9/13 wypowiedział się o charakterze cywilnoprawnej odpowiedzialności pracodawcy za skutki wypadku przy pracy. Sąd stwierdził, że: „cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy ma charakter uzupełniający. Pracownik nie może dochodzić odszkodowania i renty uzupełniającej przed rozpoznaniem jego roszczeń o świadczenia przysługujące na podstawie przepisów ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.”

Powyższe oznacza, że skuteczne powództwo do sądu pracy przeciwko pracodawcy musi zostać poprzedzone postępowaniem przeprowadzonym przez ZUS.

Pomoc ze strony kancelarii

Świadczymy pomoc prawną w sprawach o odszkodowanie. Zajmujemy się również sprawami sądowymi prowadzonymi przeciwko ZUS. Osoby zainteresowane wsparciem prawnym znajdą nasze dane w zakładce Kontakt.